Σήμερα ο ανθρώπινος οργανισμός καταπονείται από την αλόγιστη χρήση φαρμάκων,  χημικών καλλυντικών παρασκευασμάτων και το περιβάλλον επιβαρύνεται καθημερινά από τα κατάλοιπα των κάθε λογής χημικών προϊόντων που χρησιμοποιούνται για την καθαριότητα και την απολύμανση του σπιτιού.

        Θα πρέπει όλοι μας να συνειδητοποιήσουμε τους κινδύνους από τα διάφορα χημικά τα οποία έχουν γίνει αναπόσπαστο μέρος της καθημερινής μας ζωής και ότι δεν μπορούμε πια να απολαμβάνουμε τις ανέσεις που μας προσφέρουν προϊόντα με χημική προέλευση όπως τα πλαστικά, τα απορρυπαντικά και τα αεροζόλ, χωρίς να πληρώσουμε και ένα κρυφό τίμημα: όλα αυτά με τον καιρό θα καταλήξουν στο νερό ή και στο έδαφος, μέσω των χωματερών, των αποχετεύσεων και των υπονόμων δηλητηριάζοντας τους υδάτινους πόρους και σκοτώνοντας ψάρια, πουλιά και ζώα.

       Κοντά στα παραπάνω δεν πρέπει να παραγνωρίζουμε και τους κινδύνους που συνεπάγεται η χρήση όλων αυτών των χημικών στην υγεία μας. Σύμφωνα με τις οικολογικές οργανώσεις, τα παραδείγματα είναι πολλά: η μυρωδιά του λεμονιού στα υγρά πιάτων δημιουργείται συνήθως με τη λεμονίνη (limonene), ουσία ύποπτη για καρκινογένεση. Τα αποσμητικά χώρου μπορεί να περιέχουν παραδιχλωροβενζίνη (paradichlorobenzine), που προκαλεί καρκίνο και ασθένεια του ήπατος. Οι παιδικές αλλεργίες, λένε, έχουν εικοσαπλασιασθεί τα τελευταία 30 χρόνια. Αυτό σε μεγάλο βαθμό οφείλεται στην αυξημένη χρήση οικιακών χημικών και μάλιστα των λεγόμενων «βιολογικών».

        Εμείς λοιπόν δε σταυρώνουμε τα χέρια περιμένοντας το τέλος. Η απάντηση έρχεται από την ίδια τη φύση και από τη μεγάλη πολιτιστική κληρονομιά μας. Οι παππούδες και οι γιαγιάδες μας ζούσαν αρμονικά με τη φύση γιατί αξιοποιούσαν κάθε τι που τους πρόσφερε και συνάμα το προστάτευαν. Μαθαίνουμε να προστατεύουμε το περιβάλλον, ξεκινώντας από αλλαγές στις μικρές καθημερινές μας συνήθειες. Δεν μπορούμε, όμως να μιλάμε για προστασία του περιβάλλοντος, όταν δε σεβόμαστε το σπίτι μας, το χώρο που ζούμε καθημερινά και τον βομβαρδίζουμε με κάθε λογής χημικά προϊόντα.

      Έχουμε την ευτυχία να ζούμε σ΄ έναν τόπο με πλούσια χλωρίδα. Η Κρήτη συγκεντρώνει το μεγαλύτερο αριθμό φυτών σε όλη τη χώρα και μάλιστα τα περισσότερα ενδημικά. Στα βουνά της συναντάς πληθώρα φαρμακευτικών και αρωματικών φυτών, που τα τελευταία χρόνια γίνονται προσπάθειες για διάδοση της χρήσης τους, αντικαθιστώντας τα φάρμακα που δηλητηριάζουν με τις παρενέργειές τους τον ανθρώπινο οργανισμό. Εκτός των αυτοφυών υπάρχουν αρκετές καλλιέργειες και εταιρίες που ασχολούνται με τη διακίνησή τους.

      Δυστυχώς όμως αρκετά απ΄ αυτά τα φυτά κινδυνεύουν να εξαφανιστούν. Οι ανθρώπινες επεμβάσεις δεν γίνονται πάντα με γνώμονα το σεβασμό στο περιβάλλον. Η υπερβόσκηση, οι πυρκαγιές, οι εκχερσώσεις μεγάλων εκτάσεων και διάφοροι άλλοι λόγοι είναι η αιτία που πολλά φυτά κινδυνεύουν να εξαφανιστούν, παίρνοντας ίσως μαζί τους σπουδαία μυστικά και θεραπείες.

      Λύση στον κίνδυνο της εξαφάνισης ορισμένων ειδών θα αποτελούσε η χρήση τους. Πολλά απ’ αυτά έχουν μεγάλη καλλωπιστική αξία ή είναι σπουδαία βότανα. Αν επιτευχθεί η καλλιέργεια σε ορισμένα είδη και βγουν και στο εμπόριο, θα είναι ένας μοναδικός τρόπος διάσωσής τους. Η καλλιέργεια εξάλλου διέσωσε το δίκταμο από τον κίνδυνο εξαφάνισής του.

       Αποφασίσαμε ν΄ ασχοληθούμε με το συγκεκριμένο θέμα ώστε όλοι μας να γνωρίσουμε τους κινδύνους που συνεπάγεται ο σύγχρονος τρόπος ζωής και να ευαισθητοποιηθούμε στη χρήση φιλικών προς το περιβάλλον υποκατάστατων των χημικών  (διάφορες συνταγές με βότανα και αρωματικά φυτά). Η πλούσια βιοποικιλότητα της Κρήτης σε βότανα και η ενασχόλησή τους με το σχολικό κήπο αφ’ ενός κάνει το θέμα πιο προσιτό στα παιδιά και αφ’ ετέρου τους δίνει τη δυνατότητα να γνωρίσουν την πορεία ανάπτυξης, τον κύκλο ζωής και τις καλλιεργητικές φροντίδες των φυτών. Μέσα απ’ τις σελίδες του «βιβλίου» τους  «Το Αλφαβητάρι των Βοτάνων» αναδεικνύουν ενδημικά φυτά της Κρήτης και ευαισθητοποιούνται στην προστασία αυτών που κινδυνεύουν να εξαφανιστούν.

Ξεκινώντας θέσαμε κάποιους στόχους, αρκετούς από τους οποίους πιστεύουμε ότι καλύψαμε, παρά τα προβλήματα που αντιμετωπίσαμε στην πορεία υλοποίησης του προγράμματος.

ΓΝΩΣΤΙΚΟΙ

Ø     Τα παιδιά γνώρισαν τα βότανα και αρωματικά φυτά του τόπου μας στο φυσικό τους περιβάλλον, καθώς και την καλλιέργειά τους στον κήπο του σχολείου μας.

Ø      Προβληματίστηκαν για τις επιπτώσεις στον οργανισμό και στο περιβάλλον των κάθε λογής χημικών παρασκευασμάτων που χρησιμοποιούμε καθημερινά.

Ø     Ανέπτυξαν κριτική σκέψη μέσα από την έρευνα, την παρατήρηση, την εξαγωγή συμπερασμάτων και την αξιολόγηση καταστάσεων.

Ø     Ενίσχυσαν τη γραπτή και προφορική τους έκφραση μέσα από τις εργασίες που κάναμε και την επαφή τους με επιστήμονες και ανθρώπους μεγαλύτερης ηλικίας.

Ø     Καλλιέργησαν την εικαστική τους έκφραση ζωγραφίζοντας, τραγουδώντας, παίρνοντας μέρος σε θεατρικά δρώμενα.

ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΟΙ

Ø     Ανέπτυξαν πνεύμα συνεργασίας, ευθύνης και καλλιέργησαν την κοινωνικότητα μέσα από την ομαδοποίηση και την κατανομή εργασιών.

Ø     Ένιωσαν τη χαρά και την ικανοποίηση από τα αποτελέσματα των εργασιών τους και την ανάληψη πρωτοβουλιών από μέρους τους.

Ø     Ψυχαγωγήθηκαν με τη συχνή ενασχόλησή τους με τη φύση, μέσω του κήπου ή των εκδρομών για παρατήρηση και συλλογή βοτάνων και αρωματικών φυτών. Τα παιχνίδια, η δραματοποίηση, η εικαστική έκφραση, η έκθεση των δημιουργημάτων και των αποτελεσμάτων της προσπάθειάς τους είναι πρόσθετη χαρά για όλους μας.

ΨΥΧΟΚΙΝΗΤΙΚΟΙ

Ø     Κατανόησαν το φυσικό περιβάλλον από την ενασχόλησή τους με το σχολικό κήπο και την προσπάθεια για την αισθητική ανάπτυξη του χώρου όπου ζουν κι εργάζονται καθώς και μέσα από τα παιχνίδια που συμμετείχαν.

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΙ

Ø     Οι γνώσεις και οι εμπειρίες τους τα βοήθησαν να κατανοήσουν το περιβάλλον και τα προβλήματα που σχετίζονται μ΄ αυτό.

Ø     Κατάλαβαν πως υπάρχει μια αδιάρρηκτη σχέση ανάμεσα στον άνθρωπο και το περιβάλλον και πως δίνοντάς του ελάχιστη προσοχή, μας επιστρέφει πλουσιοπάροχα τα δώρα του και πως είμαστε υποχρεωμένοι να συνυπάρχουμε αρμονικά με τη φύση κι όχι να παρεμβαίνουμε ανεύθυνα σ΄ αυτήν.

Ø     Έμαθαν πως προστασία του περιβάλλοντος δεν είναι μεγάλα λόγια για ειδικούς και επιστήμονες, αλλά μικρές καθημερινές αλλαγές που έχουμε υποχρέωση όλοι μας να κάνουμε.

Ø     Συνειδητοποίησαν πως και οι ίδιοι μπορούν να επηρεάσουν προς αυτή την κατεύθυνση.

      Για να πετύχουμε τους στόχους μας εργαστήκαμε με τις παρακάτω μεθόδους:

Ø     Με τη μέθοδο «Εφαρμογής Σχεδίου» ή Μέθοδο «Project» ξεκινήσαμε επιλέγοντας το θέμα της εργασίας μας. Στη συνέχεια τα παιδιά οργανώθηκαν σε ευέλικτες ομάδες, και ξεκίνησαν τη συλλογή πληροφοριών από τη βιβλιογραφία και το διαδίκτυο. Αντάλλασσαν πληροφορίες, συζητούσαν για τα αποτελέσματα, την πορεία των εργασιών και την αξιολόγησή τους. Πολλές φορές, μέσα από τη συζήτηση έθεταν νέους στόχους.

Ø     Ειδικοί επιστήμονες συνεργάστηκαν μαζί μας, επιλύοντας τα προβλήματα που παρουσιάζονταν. Με προβολές διαφανειών, ομιλίες, συνεντεύξεις και περισσότερο κουβέντα με τα παιδιά, κατάφεραν να τα ευαισθητοποιήσουν γύρω από την καλλιέργεια, τη χρήση και τη διάσωση των φαρμακευτικών και αρωματικών φυτών του τόπου μας.

Ø     Με τη μελέτη πεδίου, οι μαθητές βρέθηκαν στους πρόποδες του Γιούχτα και στο φαράγγι του Αλμυρού όπου, με τη βοήθεια των επιστημόνων που μας συνόδευαν μελέτησαν από κοντά τα αυτοφυή φυτά του τόπου μας κι έμαθαν περισσότερα για τη χρήση και τον τρόπο που πρέπει να τα συλλέγουν για να μην τα καταστρέφουν.

      Είναι πιθανό να μην καλύψαμε όλους τους στόχους που αρχικά θέσαμε. Σίγουρα όμως όλοι μας, δάσκαλοι και παιδιά, μετά την υλοποίηση του προγράμματος νιώθουμε μεγαλύτερη την ευθύνη για την προστασία του περιβάλλοντος και κατανοήσαμε πως οι μικρές αλλαγές στην καθημερινή στάση του καθενός από μας θα συμβάλλουν αποφασιστικά ώστε ο κόσμος που θα κληρονομήσουμε στα παιδιά μας να είναι καλύτερος από το σημερινό.