Το Ιστορικό Μουσείο βρίσκεται στην παραλιακή λεωφόρο Σοφοκλή Βενιζέλου στον αριθμό 27. Στεγάζεται σε νεοκλασικό κτήριο του 1903 που ανήκε στον Ανδρέα Καλοκαιρινό, ένα διαπρεπή Ηρακλειώτη, ο οποίος το 1952 το παραχώρησε με δωρεά στην Εταιρεία Κρητικών Ιστορικών Μελετών για να γίνει μουσείο. Αρχικός στόχος των ιδρυτών του Ι.Μ.Κ υπήρξε η συγκέντρωση και διαφύλαξη ενός πολύτιμου αρχαιολογικού, εθνογραφικού και ιστορικού υλικού από την μεσαιωνική και τη νεότερη περίοδο της ιστορίας της Κρήτης.
Κυρίαρχο έκθεμα του μουσείου αποτελεί το ομοίωμα (διαστάσεων 4χ4μ) της πόλης του Χάνδακα (Ηράκλειο) των μέσων του 17ου αιώνα, εποχή της μεγάλης ακμής της πόλης κατά την Ενετοκρατία. Στις 22 αίθουσες του μουσείου που καλύπτουν 1500τ.μ εκτίθενται με εξαιρετικό και διαφωτιστικό τρόπο πολύτιμα ιστορικά κειμήλια της Κρήτης από τα πρώτα βυζαντινά χρόνια (330μ.Χ) μέχρι
και το Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο (1940).
Το Μουσείο περιέχει 4 Συλλογές:
τη Συλλογή Γλυπτών και επιγραφών
τη Βυζαντινή Συλλογή
Ιστορική Συλλογή
τη Λαογραφική Συλλογή
Στις αίθουσες του μπορούμε να δούμε εικόνες και αγιογραφίες της κρητικής σχολής και την πλούσια Νομισματική συλλογή από την κρητική οικονομία. Μια αίθουσα είναι αφιερωμένη σε παραδοσιακό κρητικό σπίτι και 2 αίθουσες του, φιλοξενούν ενθυμήματα του μεγάλου κρητικού συγγραφέα Νίκου Καζαντζάκη.
Κορυφαία εκθέματα είναι οι πίνακες του κρητικού ζωγράφου Δομήνικου Θεοτοκόπουλου, Η Βάπτιση του Χριστού (1567) και Άποψη του Όρους και της μονής Σινά (1570). Αποτελούν τα μοναδικά έργα του ζωγράφου που εκτίθενται στην Κρήτη.
Μαυροφοράκης Θεόφιλος
Παρασύρη Κωνσταντίνα
