Στο ΒΟΤΑΝΙΚΟ ΜΟΝΟΠΑΤΙ

ΓΙΟΥΧΤΑ ΑΡΧΑΝΩΝ

          Στο «βοτανικό μονοπάτι» του Γιούχτα, μια περιοχή πλούσια σε βότανα, μας ξενάγησαν ο Πρόεδρος του Φαρμακευτικού Συλλόγου Ηρακλείου κ. Νικήτας Ρούσσος και ο κ. Απόστολος Γενετζάκης, που έχει φαρμακείο στις Αρχάνες.

«Ξέρετε ότι ο άνθρωπος, από τη στιγμή που άρχισε να καταλαβαίνει το περιβάλλον του, χρησιμοποίησε βότανα και τα πρώτα φάρμακά του ήταν βότανα. Μάλιστα εγώ υποστηρίζω ότι ο άνθρωπος, το πρώτο που χρειάστηκε να κάνει, απ΄ την αρχή της παρουσίας του στον πλανήτη μας, ήταν να ξεχωρίσει ποια φυτά μπορεί να φάει και ποια όχι, γιατί είναι δηλητηριώδη. Αρα λοιπόν μπορούμε να πούμε ότι η πρώτη γνώση του ανθρώπου θα πρέπει να ήταν η διάκριση των βρώσιμων ή εδώδιμων φυτών, αυτών που τρώγονται δηλαδή, από τα δηλητηριώδη. Από κει και πέρα προσπάθησε αυτή τη γνώση να τη συντηρήσει και να τη μεταδώσει. Το παλαιότερο δείγμα μετάδοσης αυτής της γνώσης βρίσκεται στους παπύρους που βρέθηκαν στην Αίγυπτο και περιέχουν φάρμακα και φυτά που μπορεί να χρησιμοποιεί ο άνθρωπος για να θεραπεύει τις διάφορες αρρώστιες.

Εμείς διαλέξαμε σήμερα να σας παρουσιάσουμε ένα έμμετρο που δείχνει πώς η λαϊκή φιλοσοφία προσπάθησε να κρατήσει τις γνώσεις για να μπορέσει να χρησιμοποιήσει τα βότανα αυτά σαν φάρμακα. Το ποίημα αυτό λέγεται «Σαρανταβότανο» γιατί έχει μέσα σαράντα βότανα. Τα περισσότερα απ΄ αυτά θα τα συναντήσουμε στο μονοπάτι, μπορείτε κάποια να μαζέψετε και να αποξηράνετε για να τα θυμάστε. Ακούστε τι λέει το ποίημα:

Σαν την υγειά σου έχασες και θες να την κερδίσεις

μόνο με βότανα της γης θα την ξαναποχτήσεις.

Φύλλα κιτροπορτοκαλιάς κι άρωμα από λεμόνι

ανεραντζά, μανταρινιά, ξαρρωστικό κυδώνι.

Μάζωξε απ’ τσι ποταμούς τσ΄ ακονιζάς τ΄ αχνάρια

βάτο και τσάι του βουνού και τσ΄ αμπιστιάς κλωνάρια

Μάζωξε έρωντα πολύ απ΄ τα βουνά της Κρήτης

και σφάκα την πικραδερή, δάφνες μυρτιές να βρίσκεις

θύμο, κισσό κι αγκαραθιά και αγκαθοστοιβίδα

τη μυρουδιά βασιλικού φασκομηλιά και θρίμπα

μέντα και δεντρολίβανο όπου μοσκομυρίζει

το λένε και αρισμαρί, που την υγειά χαρίζει.

Πάρε τα γιασεμόφυλλα τη ροδαρά με τ΄ άνθη

γαρεφαλόβιολες πολλές και γαρυφάλου άνθη

απήγανο και βάρσαμο της γης το χαμομήλι

τη μυριστή αμπερόρριζα που δένουν στο μαντίλι.

Πάρε το κοκκινόχορτο, βάλε και κουτσουνάδα

που φτιάχνουν κοκκινόλαδο, στου ήλιου την πυράδα.

Φύλλα συκιάς κι αμυγδαλιάς και φύλλα μαντζουράνας

φλισκούνι που μοσκοβολά σαν κόρφος κάθε μάνας

Το μαϊντανό, το σέλινο και την αντωναΐδα

τ΄ αγούδουρα τ΄ αγλακιτού τον κλάδο και τα φύλλα

Όλα ετούτα βράσε τα γέμισε μια σκάφη

και διώξε απ΄ το κορμάκι σου τσι πόνους και τα πάθη».

Ξεκινήσαμε λοιπόν την πορεία μας στους πρόποδες του Γιούχτα ακούγοντας χρήσιμες πληροφορίες, όχι μόνο για τις φαρμακευτικές ιδιότητες των αυτοφυών φυτών που συναντούσαμε αλλά και παρατηρήσεις για το φυσικό τους περιβάλλον, τα χαρακτηριστικά και τις διάφορες ονομασίες τους.

Είδαμε από κοντά κάποια δηλητηριώδη φυτά όπως το «φλώμο» και παρατηρήσαμε το περδικάκι που προκαλεί το μεγαλύτερο ποσοστό αλλεργιών.

Είδαμε το σκουλόχορτο, τη θρίμπα, την αλαδανιά, το υπερικό ή αγούδουρα, τις ορχιδέες της Κρήτης με τα υπέροχα χρώματά τους, το θυμάρι, το φασκόμηλο, το πεντάνευρο, το πετρομάρουλο, τα φρύγανα. Μιλήσαμε για τις ιδιότητες και τις χρήσεις του κισσού, του δενδρολίβανου και είδαμε από κοντά σκίνο και δάφνη.

Ο περίπατος στο «βοτανικό μονοπάτι κράτησε περίπου 2 ώρες. Μαζέψαμε φυτά και περισσότερες γνώσεις για τον κύκλο ζωής κάθε φυτού που βλέπαμε. Μάθαμε τα μυστικά τους, αφού άλλα φυτά για να μεγαλώσουν χρειάζονται ήλιο και φως, ενώ άλλα δροσιά και σκια, τα οποία βλέπαμε κάτω από μεγάλα δέντρα και θάμνους.

Είδαμε από κοντά την αρμονική συμβίωση χλωρίδας και πανίδας (π.χ. θυμάρι - μέλισσες) αλλά και την καταστροφή τους από τη χρήση των φυτοφαρμάκων και την απόθεση σκουπιδιών για χάρη της καλλιέργειας και του «πολιτισμού». Νιώσαμε την ομορφιά της φύσης με την αρμονία των χρωμάτων, μυρίσαμε τα αρώματα των φυτών και αισθανθήκαμε το τρυφερό άγγιγμά τους. Μπορούμε να πούμε ότι αναζωπυρώθηκαν σε όλους μας το αισθήματα αγάπης και προστασίας της φύσης.

Οι φαρμακοποιοί που μας συνόδευσαν επεσήμαναν στα παιδιά ότι τα περισσότερα φάρμακα που χρησιμοποιούμε έχουν αρκετές παρενέργειες, από τα απλά προβλήματα στο στομάχι, μέχρι πολύ σοβαρότερες. Το φαρμακείο της φύσης μπορεί ν΄ αντικαταστήσει τα περισσότερα απ΄ αυτά και ειδικά φάρμακα που, όπως ακούμε στις ειδήσεις, σιγά - σιγά αποσύρονται λόγω των σοβαρότατων προβλημάτων που δημιουργούν στον ανθρώπινο οργανισμό. Μάλιστα αρκετά από τα φυτά που συναντούμε και δεν τους δίνουμε σημασία, έχουν πάρα πολλές φαρμακευτικές ιδιότητες. Τίποτα στη φύση δεν βρίσκεται τυχαία και χωρίς λόγο, γι΄ αυτό πρέπει να είμαστε προσεχτικοί στις παρεμβάσεις μας.

  περιεχόμενα

επόμενη σελίδα