Όταν σκοπεύουμε να μαζέψουμε ένα φαρμακευτικό φυτό, καλό είναι να ΄χουμε στο μυαλό μας ένα συνδυασμό από οικονομικούς, οικολογικούς (περιβαλλοντικούς) και θεραπευτικούς στόχους.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ

            Σημαντικό είναι να διαλέξουμε πρώτα αυτά, που βρίσκονται σε μεγάλη ποσότητα, εκτός κι αν η ποιότητα κάποιων άλλων είναι τόσο μεγάλη, οπότε θα προτιμήσουμε τα πολυτιμότερα, έστω και λιγοστά.

ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ

            Για να μην ερημώνονται οι περιοχές πίσω μας, πρέπει να φροντίζουμε ώστε στη θέση των φυτών που μαζέψαμε να ξαναφυτρώσουν άλλα όμοια.

            Γι΄ αυτό, αν χρειάζεται να ξεριζώσουμε το φυτό (τακτική που γενικά πρέπει ν΄ αποφεύγουμε), καλό είναι ν΄ αφήνουμε ένα κομμάτι της ρίζας του, ένα βολβό ή κόνδυλο. Αν μαζέψουμε φύλλα ή άνθη του, ας προσέξουμε να μη βλάψουμε το βλαστό και ν΄ αφήσουμε αρκετά φύλλα, ώστε να μπορέσει να ζήσει.

ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ

            Επιθυμία μας, όταν μαζεύουμε το φυτό, είναι να έχει τις περισσότερες δραστικές ουσίες. Αυτό, κυρίως, το πετυχαίνουμε με το μάζεμα λίγο πριν από την καρποφορία, όταν το φυτό βρίσκεται σε πλήρη ανάπτυξη.

            Υπάρχουν όμως ένα σωρό άλλοι λόγοι, που επηρεάζουν τη δραστικότητά του. Έτσι, το πότε γίνεται το μάζεμα αλλάζει από τόπο σε τόπο, ανάλογα με το κλίμα. Γενικά, στα ζεστότερα κλίματα οι θεραπευτικές ουσίες είναι πιο δραστικές απ΄ τα κρύα. Αυτός είναι ένας από τους λόγους που οι ξένοι προτιμούν τα δικά μας θεραπευτικά φυτά (ιδίως της Κρήτης) και συχνά πληρώνουν περισσότερο γι΄ αυτά.

Και στον ίδιο τόπο όμως η δραστικότητα των ουσιών μπορεί ν΄ αλλάξει, ανάλογα με τον καιρό. Ξερός και ζεστός καιρός στο μάζεμα βοηθάει και στην καλύτερη διατήρησή τους.

Σημαντικό ρόλο στην αλλαγή της φαρμακευτικής ιδιότητάς τους, παίζει το αν τα φυτά καλλιεργούνται ή είναι αυτοφυή. Έτσι, όταν καλλιεργούνται, μπορεί να χάσουν τ΄ αγκάθια τους, ν΄ αυξηθεί ο χρόνος ζωής τους κατά ένα ή περισσότερα χρόνια, να μεταβληθεί (αυξηθεί ή μειωθεί) το άρωμά τους, η γεύση τους κ.λπ.

Αυτονόητο είναι ότι μαζεύουμε μόνο τα υγιή φυτά ή μέρη τους, που ξεχωρίζουν για την καλή ανάπτυξή τους, τη φρεσκάδα και τρυφεράδα τους κι όχι τ΄ άρρωστα, που έχουν λιγότερο δραστικά συστατικά. Επίσης πρέπει ν΄ αποφεύγουμε να μαζεύουμε φυτά από ακάθαρτες περιοχές, ραντισμένα χωράφια και από τις άκρες των δρόμων, ώστε να ελαχιστοποιούμε τις πιθανότητες επιβάρυνσής τους από δηλητήρια, καυσαέρια, περιττώματα ζώων κ.λπ.

Πότε και πώς γίνεται το μάζεμα

Για τις ρίζες και τους κονδύλους γίνεται το φθινόπωρο και την άνοιξη. Την εποχή αυτή το έδαφος είναι υγρό και βοηθάει να βγουν εύκολα. Διώχνουμε τα χώματα με προσοχή, τις πλένουμε και τις στεγνώνουμε καλά.

Για τις φλούδες το μάζεμα γίνεται την άνοιξη (ή το φθινόπωρο) γιατί τότε είναι γεμάτες χυμούς, που κυκλοφορούν αυτές τις εποχές.

Το ξύλο μαζεύεται το χειμώνα. Τα φύλλα όταν αρχίζει να μπουμπουκιάζει το φυτό. Τα άνθη μαζεύονται όταν αρχίσουν ν΄ ανοίγουν. Ακόμη κι αν τα άνθη κρατάνε πολύ καιρό, πρέπει να προσέχουμε να τα μαζεύουμε μόλις ανοίξουν, γιατί τα πρώτα άνθη είναι πλούσια σε δραστικές ουσίες.

Φύλλα και άνθη των αρωματικών φυτών μαζεύονται μαζί. Καλό είναι τ΄ άνθη να μαζεύονται πρωί, που είναι πιο δροσερά, ενώ τα φύλλα, όπως και τα φυτά ολόκληρα, καλύτερα είναι το απόγευμα, γιατί περιέχουν όλες τις ουσίες που μάζεψαν στη διάρκεια της ημέρας.

Προσοχή χρειάζεται στη μεταφορά των φύλλων και των λουλουδιών, να μην πατηθούν το ένα με το άλλο. Να παίρνουμε μέτρα ώστε ν΄ αερίζονται καλά και ν΄ αποφεύγουμε τα τσουβάλια, προτιμώντας τα καλάθια.

Τέλος να ξέρουμε πως το πλύσιμο των φυτών, φύλλων και λουλουδιών, καθυστερεί την ξήρανση, ενώ ευνοεί το σάπισμα. Αφού τα κόψουμε γρήγορα και χωρίς να τα ζουλάμε, τα πλένουμε με χλιαρό νερό, τα στραγγίζουμε και τα δένουμε σε ματσάκια (όχι σφιχτά), που τα κρεμάμε σε σκιερό μέρος για να ξεραθούν. Προσοχή στο χαμομήλι που δεν πρέπει να πλένεται ποτέ, φροντίζουμε μόνο να μην προέρχεται από πολυσύχναστο μέρος.

Το μάζεμα των βολβών γίνεται το φθινόπωρο, των μπουμπουκιών την άνοιξη, των σαρκωδών καρπών στην πλήρη ωρίμανσή τους ή λίγο μετά και των ξερών καρπών πριν να ξεραθούν στο φυτό.

Μαρία Αναστασάκη

Γιώργος Χαλκιαδάκης

Ελισσάβετ Σολακάκη

Μανόλης Τσουβαλάς

Κατερίνα Ζαχαριουδάκη

  περιεχόμενα

επόμενη σελίδα